De mensen in het Noorden waren gewend te jagen en de hond was daarbij een onmisbare hulp. De vraag is dan ook of de kolonisatie van de subarctische gebieden mogelijk was geweest zonder de samenwerking van honden. Naast de taak van de jacht was de hond, samen met het rendier, het enige trekdier. De spitshond was goed aangepast aan zijn omgeving en had alle eigenschappen, die van hem verlangd werden.

Een en hetzelfde dier kon aangewend worden als jachthond, als trekdier, als herder en als  waak- en gezelschapshond. De als jachthond gebruikte spitsen bejaagden alle diersoorten die in de naaldbossen voorkwamen; als trekdier zijn opmerkelijk lang gebruikt.

De hoofdtaak was die van waakhond bij de rendieren waar zij onder meer een levensbelangrijke opdracht hadden om te waarschuwen tegen onwelkome of vijandige gezinde bezoekers maar bij overvallen van roofdieren zouden zij het leven van hun meester tot het uiterste verdedigen, als herdershond werd hij gebruikt om kudden naar de weidegebieden hoog in het noorden te begeleiden en als gezelschapshond had hij de gewichtige taak als kinderoppas te vervullen.

Jagen deed men al duizenden jaren maar geleidelijk kregen andere culturen de overhand. De jacht en de visserij werden van minder betekenis en de monopolie van de spitshond als enige hond verdween. Honden, die niet noordelijke afkomst waren, overheersten zo langzamerhand, zelfs in de jachtgebieden. Vandaag de dag (1985) vormt de Spitshondengroep in Zweden ongeveer 10% van het totale bestand aan geregistreerde honden, hoewel de laatste 10 jaar de belangstelling voor spitshonden stijgende is. De elandhonden domineren de spitshondengroep, ook in het overige noorden is deze tendens hetzelfde, maar de belangstelling voor spits-honden is daar beduidend groter dan bij ons.

In Finland maakt de spitshonden-groep ca. 20% de grijze Noorse Elandhond is, die tot de meest favoriete elandjager gerekend mag worden. Gelijktijdig echter verliest dit ras bij jacht zijn vakkundige status van all-roundhond. Door het ontbreken van een all-roundhond is het spitsenras de laatste honderd jaar onderworpen aan specialismen van eland-, vogel, herders-, trek- en gezelschapshond. Het is echter de hoedanigheid van jachthond dat de spits zich het best in de naaldbossengebied heeft bevestigd.

In het gebied van de Russische taiga wordt de pelsdierenjacht nog beroepsmatig bedreven en is de jacht met de spitshond nog steeds populair. De grote toename van elanden heeft de vraag naar elandhonden doen stijgen. De grijze elandhond is een goede stelhond en is dan ook de meest gewilde hond. Procentueel zijn zij ook in Finland het meest vertegenwoordigd maar heeft daar 's lands eigen elandhond, de Karelische Berenhond, overtroffen.

In het laatste decennium heeft in het Noorden een andere jachthond meer vaste voet gekregen, nl. de Laika. Velen hebben in de Laika een jachthond gezien, die alle jachthondproblemen zou oplossen. Echter in werkelijkheid is dat niet zo. De Laika is een allrounder die nog niet gespecialiseerd is de eland, hetgeen niet betekend dat een aantal van hen niet zeer goede werkende elandhonden zouden kunnen worden. Een tiental jaren geleden was de Finse Spits het talrijkst onder de spitsenrassen in het Noorden. Nu moet men echter erkennen dat zij aanzienlijk in aantal zijn verminderd. Een van de oorzaken is dat het een gespecialiseerd jachtras is, dat, overigens gelukkig, door liefhebbers van gezelschapshonden meer en meer met rust gelaten wordt. Thans hebben zij hun sterkste groei in Noorwegen waar men hem als blaffende vogelhond steeds meer bekendheid geeft.

De overige noordelijke spitsrassen zijn bijna geheel gezelschapshonden geworden, die zich in het gunstigste geval moet consolideren of zich in belangstelling moet meten tegenover de overige buitenlandse rassen. Het zou een welkome ontwikkeling zijn, omdat zij, in tegenstelling tot veel exotische rassen, er op berekend zijn om zich te handhaven in het noordelijke klimaat. Ook zijn zij vaak beter te hanteren dan vele andere honden. Daarenboven zijn zij overwegend gezond en in zijn algemeenheid vrij van ziekten en defecten. De noordelijke spits is een vitale hond wiens genetische erfelijkheid nog tamelijk goed bewaard heeft. Daaraan is het te danken dat zij steeds een belangrijke helper is van de mens, wellicht op de eerste plaats als jachthond, maar toch ook als waak-,herders- èn gezelschapshond. Het is dan ook uitermate belangrijk dat zijn gezondheid en zijn aanleg behouden blijft in de toekomst en dat zij verschoont zullen blijven van verregaande modegrillen.

Het is daarom dat er fok-aanwijzingen komen die deze unieke jachtaanleg zullen bewaren en ze vrij van fouten te houden alsmede degeneratie. Gelukt het ons deze doelstellingen te halen dan is de spitshond, gelijk voorheen, de mens tot voordeel en geven inhoud aan het bestaan als een moedige kameraad en helper. Alles wijst erop dat de noordelijke spits tot meer bekendheid komt en een populaire/geliefde hond in het noorden is, ja zelfs in het gehele naaldbomengebied.

Men heeft vaak degenererend gesproken over 'boerderijhond' waarmee men wilde zeggen hoe voornaam alle buitenlandse rassen zijn, maar voor ons, spitshond-liefhebbers, is er geen aanleiding deze uitspraken te accepteren; immers spitshonden behoren tot de aristocratie van 's werelds honden.

Er bestaan boeken over noordelijke spitsen die elke hondenliefhebbers behoort te lezen om zijn kennis te vergroten. De spitshond wordt immers beschouwd als de stamvader van de hedendaagse honden. De bedoelingen van het boek zijn: ten eerste om de gebruikelijke kynologische opvattingen over deze honden te vermelden en ten tweede de verschillen in oorsprong en historie van de rassen te analyseren. Per hoofdstuk wordt, aan de hand van recente onderzoekingen, de historie uitgestippeld van de noordelijke mens en jager.

 

bron: Nordliga Spetsar 

auteurs: R.B. Samuelssen & Juha Perttola

vertaling: kennel ‘fra Laikahuset’